Oταν ο Αρειος Πάγος αυτοαναιρείται...

Αναδημοσίευση από το Έθνος της Κυριακής, 7-4-2012

 

ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΕΙ ΤΙΣ ΜΟΜΦΕΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΧΕΙΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ

Oταν ο Αρειος Πάγος αυτοαναιρείται...

 

Η 208/12 απόφαση επικαιροποιεί τη θέση του Αναχάρσιδος: Τα δικαστήρια και οι δίκες μοιάζουν με τον ιστό της αράχνης, που μόνο ασήμαντα κουνούπια και μύγες αντέχει να συλλαμβάνει.

«Ο Αρειος Πάγος ηυτοκτόνησεν» έγραφε ο δικηγόρος Αλέξανδρος Βαμβέτσος σε καυστικό άρθρο του στο «ΒΗΜΑ» της 28-3-1965 σχολιάζοντας την 92/1965 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, που αφορούσε πειθαρχικό αδίκημα του τότε εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κων/νου Κόλλια, σχετικά με τις παρεμβάσεις του στα έργα του ανακριτή της υπόθεσης δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Εκτοτε φαίνεται ότι ο Αρειος Πάγος δικαιολογεί τις μομφές για αυτοχειριασμό του μέσω ορισμένων αποφάσεών του, εσχάτως δε και με τη μορφή της αυτοαναίρεσής του. Ο ποιητικός λόγος του Καβάφη «χωρίς περίσκεψιν... χωρίς αιδώ» ταιριάζει ως λυπηρός αφορισμός σε μερικές αποφάσεις των δικαστηρίων μας και δικαιώνει την ανάλογη χρήση από τον επίτιμο αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθανάσιο Καφίρη στο εξώφυλλο του βιβλίου του «Η υπόθεση Πολκ - Στακτόπουλου».

Αφορμή, για μία ακόμη φορά, των θλιβερών αυτών διαπιστώσεων μου έδωσε η 208/2012* απόφαση του Ζ' Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου. Μια απόφαση που επικαιροποιεί και πάλι τη θέση του Αναχάρσιδος, όπως μας τη μετέφερε ο Πλούταρχος: Οι νόμοι, τα δικαστήρια και οι δίκες μοιάζουν με τον ιστό της αράχνης, που μόνον ασήμαντα κουνούπια και μύγες αντέχει να συλλαμβάνει, ενώ οι ισχυροί και πλούσιοι, ασυγκράτητοι, καταξεσκίζουν αυτόν τον ιστό. Ειδικότερα, η ποινική εμπλοκή πασίγνωστου πολιτικού για παράβαση καθήκοντος απασχόλησε πρόσφατα τα ΜΜΕ και έτυχε ευρείας δημοσιότητας ως προς τη δικαστική της πορεία.

Αψογος δικανικός λόγος

Η μελέτη της 943-944/2011 απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, με την οποία ο εν λόγω κατηγορούμενος καταδικάστηκε για την άνω πράξη, με κατέπληξε ευχάριστα. Από τις αρτιότερες που έχω διαβάσει στη μακρόχρονη (υπερτεσσαρακονταετή) υπηρεσία μου ως δικαστικός λειτουργός. Απόφαση ιδιαίτερα επιμελημένη με εκτενή, ειδική, εμπεριστατωμένη και λίαν πειστική αιτιολογία εβδομήντα σελίδων. Αψογος δικανικός λόγος στην ανάλυση και σύνθεσή του. Αξιος να διδαχθεί ως πρότυπος στη Σχολή Δικαστών.

Επισημαίνω ότι η αρτιότητα των αιτιολογιών της εν λόγω απόφασης εκτείνεται και στην απόκρουση όλων των απολογητικών ισχυρισμών του κατηγορουμένου, αλλά και όσων πρόβαλεν ο συνήγορός του κατά την αγόρευσή του, όπως καταχωρίστηκαν στα πρακτικά της δίκης, ανεξάρτητα από τον νομικό χαρακτηρισμό τους ως αυτοτελών ή μη. Εύλογα η άνω απόφαση του Εφετείου δεν αφήνει κανένα περιθώριο άσκησης αναίρεσης κατ' αυτής για παντελή έλλειψη αιτιολογίας.

Και όμως, το Ζ' Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, κατόπιν αναίρεσης του κατηγορουμένου, ανήρεσε την 943-944/2011 απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης με την παραδοχή αναιρετικού λόγου, ήτοι του προβλεπόμενου από τα άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος, 139 και 510 παρ. 1Δ Κωδ Ποιν Δ (απόρριψη αυτοτελούς ισχυρισμού του κατηγορουμένου χωρίς αιτιολογία). Πράγματι, κατά τις διατάξεις αυτές η ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία της απόφασης πρέπει να υπάρχει όχι μόνο ως προς την κατηγορία, αλλά επίσης να επεκτείνεται και στους αυτοτελείς ισχυρισμούς του κατηγορουμένου ή του συνηγόρου του, οι οποίοι προβάλλονται ορισμένως στο δικαστήριο της ουσίας (Κ Ποιν Δ 170 παρ. 2 και 333 παρ. 2). Εφόσον υπάρχει σαφής και πλήρης αιτιολογία για την παραδοχή ή απόρριψη αυτοτελούς ισχυρισμού, είναι νομικά αδιάφορο, κατά στοιχειώδη, άλλωστε, έλλογη σκέψη, αν εντελώς περιττά χαρακτηρίστηκε από το δικαστήριο της ουσίας ο ισχυρισμός αυτός εσφαλμένα ως «αρνητικός» της κατηγορίας, δηλαδή ως μη αυτοτελής.

Εν προκειμένω, η 208/2012 απόφαση του Ζ' Ποινικού Τμήματος του Αρείου Πάγου δέχεται ότι ο κατηγορούμενος στην απολογία του και ο συνήγορός του στην αγόρευσή του πρόβαλαν παραδεκτώς και με τρόπο ορισμένο και σαφή τον αυτοτελή ισχυρισμό της συγγνωστής νομικής πλάνης του αναιρεσείοντος (κατηγορουμένου), σύμφωνα με την ΠΚ 31 παρ. 2. Ακολούθως, ο Αρειος Πάγος δέχεται ότι από την προσβαλλόμενη απόφαση του Εφετείου και ειδικότερα από το σκεπτικό της, εκτεινόμενο στις σελίδες 61 έως και 65, προκύπτει ότι το δικαστήριο της ουσίας έλαβε υπόψη του («αντιμετώπισε») τον ισχυρισμό του κατηγορουμένου για συνδρομή στο πρόσωπό του συγγνωστής νομικής πλάνης ως προς όλα τα αποτελούντα αυτόν περιστατικά και ότι περιέλαβε στο ίδιο σκεπτικό και στις άνω πέντε σελίδες του εκτιμήσεις και αιτιολογίες, όπως ότι ο κατηγορούμενος όφειλε να ακολουθήσει το πρώτο σκέλος της γνωμοδότησης της νομικής υπηρεσίας «με τις οποίες αντικρούει τα όσα εκτέθηκαν από τον αναιρεσείοντα».

Ακολούθως, ο Αρειος Πάγος με την επόμενη σκέψη της ίδιας απόφασής του δέχεται αντιφατικά (αυτοαναιρετικά) ότι η αναιρεσιβαλλομένη απορρίπτει τον προαναφερόμενο αυτοτελή ισχυρισμό «χωρίς να περιέχει καμία αιτιολογία» με την εκ του αποτελέσματος πρωτοφανή νομική και λογική παραδοξολογία, ότι η σχετική αιτιολογία της απόφασης του Εφετείου (αποτυπούμενη σε πέντε ολόκληρες σελίδες) δεν λαμβάνεται υπόψη, δηλαδή διαγράφεται, θεωρούμενη ως μη γεγραμμένη, με την επινόηση φανταστικού δικαιικού δημιουργήματος (πλάσματος), επειδή το Εφετείο, όπως δέχεται επί λέξει η αρεοπαγιτική «αντιμετώπισε τον ισχυρισμό του αναιρεσείοντος - κατηγορουμένου όχι ως αυτοτελή ισχυρισμό ... αλλά ως άρνηση της κατηγορίας».

Ετσι, ο Αρειος Πάγος για πρώτη φορά νομολογεί ως κύρωση του περιττού χαρακτηρισμού από το Εφετείο ενός αυτοτελούς ισχυρισμού ως «άρνησης», την «εξαφάνιση» της αιτιολογίας που τον απορρίπτει, ανεξάρτητα αν αυτή είναι πλήρης, σαφής, ειδική και εμπεριστατωμένη, όπως απαιτεί το άρθρο 93 παρ. 3 του Συντάγματος.

Κάτι το πολύ πιο σημαντικό: Η αγνόηση από τον Αρειο Πάγο της εν λόγω αιτιολογίας του Εφετείου με το προεκτιθέμενο «πλάσμα» συνιστά παραβίαση της θεμελιακής δικαιικής αρχής της δίκαιης και έντιμης δίκης, που πανηγυρικά κατοχυρώνει το άρθρο 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, δηλαδή ένας κανόνας ο οποίος ισχύει πάνω από τους νόμους του ελληνικού κράτους. Αν, μάλιστα, η σχολιαζόμενη απόφαση του Αρείου Πάγου παρέθετε, κατ' αντιγραφή, τις παραδοχές του Εφετείου (σελίδες 61 έως και 68 του σκεπτικού της και όχι 61 έως 65 όπως αναληθώς βεβαιώνει η αρεοπαγιτική), με τις οποίες απορρίφθηκε στην ουσία του, με πλήρη, ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία ο επίμαχος ισχυρισμός του κατηγορουμένου, τότε ο αναγνώστης της, έστω και με στοιχειώδεις νομικές γνώσεις, εκτός από την κατάπληξή του για μια τόσο αδικαιολόγητη αναίρεση, είναι βέβαιο, κατά τη γνώμη μου, ότι θα αισθανόταν την αγανάκτηση που γεννά μια δικαστική αυθαιρεσία λειτουργούσα υπέρ επώνυμου ισχυρού πολιτικού.

Η ανάγνωση των δύο αποφάσεων (Εφετείου και Αρείου Πάγου) μου επαναφέρει στη μνήμη, στα πλαίσια ενός αυθόρμητου συνειρμού, ένα περιστατικό όπως το ιστορεί επικριτικά ο Κώστας Μπέης στο βιβλίο του «Η Ελλάδα που αγάπησα, η Ελλάδα της χρεοκοπίας» (σελ. 203). Συγκεκριμένα, αναφέρεται σε δικαστικό λειτουργό, φίλο και συμφοιτητή του (μετέπειτα αρεοπαγίτη) ο οποίος, παρορμητικά φερόμενος, παρασύρθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της Ενωσης Ελλήνων Δικονομολόγων και εκστόμισε την αδόκητη όσο και ειλικρινή κορόνα: «Σύνταγμα; Τι πάει να πει Σύνταγμα. Σύνταγμα είναι ό,τι πει ο Αρειος Πάγος ότι είναι Σύνταγμα!» Δεν ήμουν παρών στο ιστορούμενο περιστατικό. Αν δε ερωτηθώ αν πιστεύω τον συγγραφέα θα απαντούσα, με βάση και τα όσα έζησα, έπαθα και έμαθα ως δικαστής, με τη φράση του Εμμανουήλ Ροΐδη στον επίλογο του βιβλίου του «Πάπισσα Ιωάννα»: Τα πιστεύω γιατί είναι απίστευτα!

* Με την απόφαση 208/12 του Αρείου Πάγου που σχολιάζει ο επίτιμος αντιπρόεδρος ΑΠ. Ι. Παπανικολάου, ανατράπηκε η απόφαση 943-4/11 του Εφετείου Θεσσαλονίκης, που καταδίκασε τον πρώην Νομάρχη Π. Ψωμιάδη σε φυλάκιση 1 έτους (με 3ετή αναστολή) για παράβαση καθήκοντος, επειδή μείωσε από 89.000 σε 5.000 ευρώ το πρόστιμο που επέβαλαν οι αρμόδιες υπηρεσίες σε πρατηριούχο για νοθεία καυσίμων κατ' επανάληψη.

Σ.Ε. Είναι δεδομένη η ευχάριστη έκπληξη και, γι αυτό, τα ευχαριστήρια είναι χρέος ΤΙΜΗΣ!!!